آرمن ساروخانیان
با شکست فولاد مقابل ایرانجوان بوشهر، تعداد تیم‌های حذف شده لیگ برتری در یک شانزدهم نهایی جام حذفی به هشت تیم رسید. هنوز دو بازی دیگر از این مرحله باقی مانده (پرسپولیس – نفت و نفت مسجدسلیمان – گسترش فولاد) و ریزش لیگ برتری‌ها بیشتر هم خواهد شد. از این هشت تیم، پنج تا (پیکان، سپیدرود، پارس جنوبی، سایپا و ذوب‌آهن) به دست تیم‌های لیگ یکی کنار رفته‌اند.

شگفتی‌ها همیشه بخشی از مسابقات حذفی هستند. انگیزه بالای تیم‌های گمنام، ناآمادگی یا تمرکز نداشتن تیم‌های بزرگ، اتفاقات و اشتباهات همه دست به دست هم می‌دهند تا نتایجی عجیب اتفاق بیفتد اما این تنها یک روی سکه است. در تقابل تیم‌های لیگ یکی و لیگ برتری، اختلاف سطح محسوسی در کار نبود و این نتایج بیش از آنکه میوه اتفاقات و شگفتی‌ها باشد، در جریان طبیعی بازی به دست آمد.

حذف پنج تیم لیگ برتری به دست تیم‌های لیگ یکی نمی‌تواند تنها محصول اتفاقات غیرمنتظره باشد و باید آن را در چارچوب فنی فوتبال تحلیل کرد. رقابت صعود در لیگ یک به قدری فشرده است که تیم‌های این رده در این سال‌ها توانسته‌اند سطح‌شان را بالا بکشند. با این حال از لیگ برتر که قاعدتا باید چکیده بهترین‌ها باشد و بیشتر سرمایه فوتبال در آنجا متمرکز شده، همیشه انتظار می‌رود اختلاف معناداری با سایر رده‌ها داشته باشد. هرچند برخی از مربیان سعی کردند برای حذف تیم‌شان بهانه‌های مختلفی بتراشند، ناکامی پنج تیم لیگ برتری را باید هشداری جدی برای فوتبال ایران دانست.

تماشای پنج هفته ابتدایی لیگ برتر هم افت فنی این مسابقات را تایید می‌کند. تعداد تیم‌هایی که کیفیت پایینی دارند و حداقل‌های یک تیم لیگ برتری را ندارند و نامزد سقوط هستند، نگران‌کننده است. اگر پرسپولیس که چهارمین فصل حضور برانکو را تجربه می‌کند و مدعی اصلی قهرمانی است را کنار بگذاریم، تعدادی از تیم‌ها تنها می‌توانند برای رده‌های میانی برنامه‌ریزی کنند و حدود نیمی از تیم‌ها هم نامزد سقوط هستند.

لیگ برتر به دلیل بحران مالی باشگاه‌ها، بی‌برنامگی و بی‌توجهی به زیرساخت‌هایی که برای توسعه پایدار حیاتی است، پیشرفت فنی مورد انتظار را نداشته و حتی می‌توان گفت کیفیت مسابقات در این سال‌ها نزول کرده است.

لیگ یکی‌ها برای اینکه یکی از دو تیم صعود‌کننده باشند، مجبورند تیم آماده‌ای بسازند و ذات این مسابقات رقابتی‌تر است، ولی در لیگ برتر هدف اکثر تیم‌ها این است که تنها بین دو تیم انتهای جدول نباشند و برای بالا بردن کیفیت‌شان تحت فشار زیادی نیستند.

وقتی برای تیم‌هایی که تماشاگر زیادی ندارند و با مشکلات مالی دست و پنجه نرم می‌کنند، ایستادن روی سکوی هفتم یا یازدهم تفاوتی از نظر درآمدشان ندارد، استراتژی‌شان را بر مبنای سقوط نکردن می‌چینند و توجه به کیفیت و جذابیت بازی جایش را به تاکتیک‌های محافظه‌کارانه و مینی‌مالیستی می‌دهد.

نتایج این مرحله جام حذفی یک بار دیگر یادآوری کرد که چرا سکوهای ورزشگاه‌ها در لیگ برتر معمولا خالی است و بنگاه‌های تجاری علاقه‌ای به سرمایه‌گذاری در این مسابقات ندارند. کیفیت، این روزها گمشده لیگ برتر است؛ همان چیزی که کی‌روش هم از آن قطع امید کرده و راه رسیدن به موفقیت را در لیگ‌های درجه دو و سه اروپایی جست‌وجو می‌کند.